ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ: Ο ΧΟΡΟΣ ΜΑΣ

Αφού αυτός ο θρυλικός χορός είναι ο τρόπος όλων των Ελλήνων πολιτικών να φτάσουν στο κοινό τους, ας μάθουμε μερικά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα γι’ αυτόν. 

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΥΡΙΑΖΗ1.

1.  Σύμφωνα με μία θεωρία, ο χορός πήρε το όνομά του από τους «Ζεϊμπέκους» ή «Ζεϊμπέκηδες», μια ομάδα ανθρώπων που έζησαν σε ορεινές περιοχές της κεντροδυτικής Μικράς Ασίας και έγιναν γνωστοί για την «κοινωνική ληστεία», δηλαδή μια υποτυπώδη αναδιανομή αγαθών μέσω κλοπών και ληστειών. Είχαν επίσης τη φήμη αντικρατικής-αντιεξουσιαστικής συμπεριφοράς και πολλές φορές συγκρούστηκαν με την οθωμανική διοίκηση, αν και σε άλλες περιόδους λειτούργησαν ως φρουροί περιοχών, όπως οι δικοί μας κλέφτες και αρματολοί.

   2. Ο Θωμάς Κοροβίνης, στο βιβλίο του Οι Ζεϊμπέκοι και το ζεϊμπέκικο (η ιστορία του χορού) περιγράφει τον αρχικό χορό: «Ο Ζεϊμπέκης αρχίζει να ρίχνει τις βόλτες του. Ακουμπάει τα δάχτυλά του με μια ξαφνική, βίαιη κίνηση στο χώμα, σηκώνεται απότομα, παίρνει στα χέρια του το σπαθί ή το όπλο του και συνεχίζει τις βόλτες του... Μια παραδοσιακή εντυπωσιακή φιγούρα είναι να χτυπά ο ζεϊμπέκης το ένα χέρι του στην μπότα του και το άλλο χέρι του στο όπλο του».

   3. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, σήμερα υπάρχουν περίπου 150 διαφορετικά είδη ζεϊμπέκικων στην Τουρκία. Για παράδειγμα, το ζεϊμπέκικο «του τράγου», που είναι εμπνευσμένο από τα πηδήματα των κατσικιών, «του Γιουρούκ Αλή Εφέ», ο οποίος είχε πρόβλημα στο δεξί του πόδι και γι' αυτό, όσοι το χορεύουν, στηρίζονται στο αριστερό τους πόδι κ.ά.

   4. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο χορός ξεκίνησε από τη Θράκη στην αρχαιότητα και η ονομασία «ζεϊμπέκικος» προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων «Ζευς» και «μπέκος», που στα φρυγικά σημαίνει ψωμί. Υποτίθεται ότι συμβολίζει, κατά κάποιο τρόπο, την ένωση του πνεύματος με το σώμα και χορευόταν προς τιμήν της Κυβέλης.

   5. Ο μελετητής Σίμων Καράς υποστήριζε ότι η προέλευση του χορού ήταν αρχαιοελληνική, καθώς το ρυθμικό σχήμα των 9 χρόνων διακρίνεται στις ωδές της Σαπφούς. «Οι καρσιλαμάδες και τα ζεϊμπέκικα είναι παράδοσις όχι ανατολίτικη αλλά τούτων των νησιών (Μυτιλήνη-Χίος) και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων, όπου κατοικούσε η παλαιά μη-τουρκική φυλή των Ζεϊμπέκων. Κληρονομιά αρχαιοελληνική και ρυθμική και χορευτική, αφού το ρυθμικό τους σχήμα των 9 χρόνων διαφαίνεται στης Λεσβίας Σαπφούς τις ωδές απ' την αρχαία εποχή. Ο ζεϊμπέκικος, πιο αργός και αξιωματικός, έχει ύφος και ήθος αρρενωπό. Είναι για τους νησιώτες ό,τι τα τσάμικα για τους στεριανούς».

   6. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ένας μεγάλος θαυμαστής του ζεϊμπέκικου, σε μια εποχή που ο χορός είχε συνδεθεί με τους «μάγκες», είχε πει: «Οι αμαθείς πουριτανοί χωρίζουν τη μουσική σε δημοτική και ρεμπέτικη, σε "υγιεινή ή ανθυγιεινή", σε χωρική βαλκάνια παραδεκτή ή σε καλλιτεχνικά απαράδεκτη. Ο εθνικισμός μας πιάνει στην τέχνη μόνο όταν πρόκειται να ζημιωθούμε, ποτέ όταν πρόκειται να πλουτίσουμε. Ο πανάρχαιος ζεϊμπέκικος είναι νοσηρός όσο ο Ευριπίδης κι ο Μπωντλαίρ... Τι να γίνει; Όλα δεν μπορεί να 'ναι συγχρόνως υγιεινά και μεγάλα».

   7. Ένα από τα πιο διάσημα ζεϊμπέκικα όλων των εποχών, το «Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας», γράφτηκε από τον Μάνο Λοΐζο μετά την ολοκλήρωση της ομώνυμης ταινίας, αφού ο μεγάλος συνθέτης είδε το υλικό. Για τη σκηνή στην οποία ο πρωταγωνιστής χορεύει ζεϊμπέκικο σε μια συνοικιακή ταβέρνα μπροστά στην Ευδοκία λέγεται ότι χρησιμοποιήθηκε το τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν». Ο Γιώργος Κουτούζης, ο φαντάρος που χορεύει το ζεϊμπέκικο στην ταινία, έχει πει ότι ήταν η «Άτακτη». Σύμφωνα με την εκδοχή του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ο Μάνος Λοΐζος του ζήτησε να γράψει στίχους για το «Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας», αλλά αυτός αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι δεν το χρειάζεται, ότι μιλάει μόνο του το τραγούδι.

   8. Υπάρχει μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία οι Ζεϊμπέκοι ήταν Έλληνες, Μακεδόνες και Θρακιώτες που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του. Ονομάστηκαν «Ζεϊμπέκια», δηλαδή ζωέμποροι, και στο πέρασμα των χρόνων δημιούργησαν αυτόν το χορό που τον χόρευαν με τα σπαθιά στα χέρια.

   9. Βάσει τουρκικών πηγών, μια μορφή ζεϊμπέκικου χορεύεται ήδη από τα τέλη του 17ου αι. σε πόλεις της Μικράς Ασίας. Ξεκίνησε αρχικά ως αντικριστός χορός δύο ατόμων που έφεραν οπλισμό, αλλά εξελίχθηκε σε μονήρη, αυτοσχεδιαστικό, ανδρικό χορό.

  10. H σχέση των Ελλήνων πολιτικών (ή, τουλάχιστον, μιας μεγάλης μερίδας αυτών) με το ζεϊμπέκικο είναι γνωστή.
 Πρώτος διδάξας ο Ανδρέας Παπανδρέου, που είναι γνωστό ότι αγαπούσε τα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη αλλά και κάποια της Ρίτας Σακελλαρίου. Στην ιστορία έχει μείνει και το ζεϊμπέκικο του Γιώργου Παπανδρέου, τότε υπουργού Εξωτερικών, με τον Τούρκο ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ να βαράει παλαμάκια.
 Λάτρης του ζεϊμπέκικου υπήρξε και ο Άκης Τσοχατζόπουλος, που έχει απαθανατιστεί πολλές φορές να χορεύει περήφανος. 
Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, την ημέρα της εκλογής της, χόρεψε τη «Ρόζα» του Μικρούτσικου, ενώ ακόμα πιο πρόσφατα ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ επέλεξε το «Τραγούδι της ξενιτιάς» σε στίχους Ερρίκου Θαλασσινού και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη στο 41ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ. 



Πηγή: www.lifo.gr

Posted in: ΕΛΛΑΔΑ